Sabiha Gökçen (22 Mart 1913, Bursa - 22 Mart
2001, Ankara), Dünya'nın ilk kadın savaş pilotu ve ilk Türk kadın
pilot. Atatürk’ün manevi kızıdır.

Çocukluğu ve Atatürk ile tanışması

Bursa
Vilayet Başkatibi Hafız Mustafa İzzet Bey ile Hayriye Hanım’ın kızları
Sabiha, 22 Mart 1913’te Bursa’da dünyaya geldi. Anne ve babasını küçük
yaşta kaybeden ve ağabeyi tarafından büyütülen Sabiha, 1925’te henüz 12
yaşındayken Bursa ziyareti sırasında evlerinin yakınındaki Hünkar
Köşkü’nde konaklayan dönemin cumhurbaşkanı Atatürk’e ulaşmayı ve okumak
istediğini iletmeyi başarmıştı.

Atatürk Tarafından Evlat Edinilmesi

Atatürk,
ağabeyinden izin alarak kendisini evlat edindi ve Ankara’ya götürdü.
Sabiha, Çankaya İlkokulu, Arnavutköy Kız Koleji ve Üsküdar Amerikan Kız
Koleji’nde eğitim gördü. Rahatsızlığı nedeniyle öğrenimini yarıda kesip
Heybeliada ve Viyana’da tedavi gördü. Bir süre Fransızcasını ilerletmek
amacıyla Paris’te bulundu. 1934’te Soyadı Kanunun çıkmasından sonra
Atatürk kendisine Gökçen soyadını verdi. Bu soyadı verildiğinde henüz
havacılıkla ilgisi yoktu.[1]

Havacılık İle Tanışması

Sabiha
Gökçen, 1935'de Türkkuşu’nun açılış töreninde yapılan planör
gösterilerinden etkilenerek havacılığa ilgi duydu. Atatürk’ün de destek
vermesi ile 1935'te Türk Hava Kurumu'nun Türk Kuşu Sivil Havacılık
Okulu'na girdi, Ankara'da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Gökçen,
yedi erkek öğrenciyle birlikte Kırım'a gönderilerek altı aylık yüksek
planörcülük eğitimini Koktebel Yüksek Planör Okulu'nda tamamladı.
Moskova'ya motorlu uçak okuluna gitmeyi planlıyordu. Ancak manevi kız
kardeşi Zehra'nın ölüm haberini alınca bu düşünceden vazgeçerek
ülkesine döndü. Bir süre dünyaya küsen Sabiha, Atatürk'ün ısrarları ile
yeniden çalışmalara başladı. Eskişehir Havacılık Okulu’nda Sami Uçan ve
Muhittin Bey’den özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936’da ilk defa
motorlu uçak ile uçmaya başladı.

"Dünyanın İlk Kadın Savaş Pilotu" Unvanını Alması
Sabiha Gökçen, Mustafa Kemal Atatürk ile Gökçen'in,
uçuş eğitimde gösterdiği başarılardan dolayı, Atatürk kendisine şunları
söyledi: “Beni çok mutlu ettin… Şimdi artık senin için planladığım şeyi
açıklayabilirim… Belki de dünyada ilk askeri kadın pilot olacaksın… Bir
Türk kızının dünyadaki ilk askeri kadın pilot olması ne iftihar edici
bir olaydır, tahmin edersin değil mi? Şimdi derhal harekete geçerek
seni Eskişehir’deki Tayyare Mektebi’ne göndereceğim. Orada özel bir
eğitim göreceksin ”[1] O yıllarda kızlar askeri okullara alınmadığı
için özel bir üniforma giydirilerek Eskişehir Uçuş Okulu’nda, 1936-1937
döneminde 11 ay boyunca özel eğitim aldı. Bu eğitim sorasında kendisine
ilkokul öğretmeni Nüveyre Uyguç eşlik etti. Gökçen, brövesini aldıktan
sonra Eskişehir’deki 1. Hava Alayı’nda 6 ay görev yaptı, bu sırada
Trakya ve Ege manevralarına katıldı. 1937 yılında Tunceli Harekatı'na
katılan Gökçen, bu harekattaki rolü ile dünyanın ilk kadın savaş pilotu
oldu. Tunceli dönüşü, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay
Başkanı’nın da katıldığı bir törenle kendisine Türk Hava Kurumu Murassa
(İftihar) Madalyası verildi. 30 Ağustos 1937'de askeri uçuş brövesi
aldı.

Balkan Turu

1938'de
uçağıyla 5 gün süren Balkan Turu yapan Gökçen’in ünü bu turla dünyaya
yayıldı. Ankara'da bulunan Balkan Paktı heyeti üyelerinin Sabiha Gökçen
ile tanıştıktan sonra kendisine uçakla başkentlerine gelmeyi önermeleri
üzerine bu tur fikri doğmuştu. Gökçen, Atatürk'ün arzusu üzerine bu
turu yanına bir makinist dahi almadan, tek başına gerçekleştirdi.
Vultee tipi bir uçakla İstandul'dan havalandıktan sonra Atina'ya
ardından Sofya ve Belgrad'a gitti. Kendisine Yugoslav Genel Kurmay
Başkanı tarafından "Beyaz Kartal" nişanı verildi. İstek üzerine
Bükreş'te bir gösteri uçuşu yapktıktan sonra 6. gün olan 22 Haziran'da
İstanbul'a döndü. Bu Balkan turu, basının büyük ilgisini uyandırmış,
her yerde göklerin kızı olarak anılmasına neden olmuştur.

Atatürk'ün Ölümünden Sonraki Dönem

Manevi
babası Atatürk öldükten sonra hayatını yeniden düzene sokan Gökçen,
kadınların orduda görev yapmasına ilişkin yasa çıkmadığı için ordudan
ayrıldı ve Türkkuşu Uçuş Okulu'na başöğretmen tayin edildi. 1955'e
kadar bu görevini başarıyla sürdürdü. Türk Hava Kurumu yönetim kurulu
üyesi oldu. Hayatı boyunca toplam 22 değişik hafif bombardıman ve
akrobatik uçakla uçmuştu. Gökçen, 1940 yılında Hava Okulu’nda askeri
coğrafya ve topoğrafya öğretmeni Üsteğmen Kemal Esiner ile evlenmiş ve
eşine kendi soyadını vermiş; ancak üç yıl sonra, 12 Ocak 1943’de eşini
kaybetmiştir.

Son Uçuşu

1953
ve 1959'da davet edildiği ABD'ye Türk toplumu ve Türk kadınını tanıtmak
amacıyla giden Gökçen için büyük bir Amerika turu düzenlenmiştir. Son
uçuşunu 1996'da 83 yaşında iken Fransız pilot Daniel Acton eşliğinde
Falcon 2000 uçağıyla yapmıştır.

"Dünya Tarihine Adını Yazdıran 20 Havacı" Arasına Katılışı

1996'da
havacılık kariyerinin en büyük ödülünü almıştır. Amerikan Hava Kurmay
Koleji'nin mezuniyet töreni için düzenlenen Kartallar Toplantısının
onur konuğu olarak katıldığı Maxwell Hava Üssü'ndeki törende "dünya
tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri" seçildi. Bu ödüle layık
görülen ilk ve tek kadın havacı oldu.

Ölümü

Sabiha
Gökçen, 22 Mart 2001 tarihinde, tam doğduğu günde, 88 yaşında, Gülhane
Askeri Tıp Akademisi’nde hayata gözlerini yumdu. Ölümünden 2 yıl önce
Hukukun Egemenliği Derneği tarafından onuruna verilen törende onun için
bestelenen bir eser dinletildi kendisine. Sabiha Gökçen'in temsil
ettiği değerleri son derece yalın ve çarpıcı bir biçimde anlatan bu
eser klasik rock opera tarzındadır.

Kaynak:/okulweb.meb.gov.tr